استفاده از رنگدانه‌های باکیفیت و اورجینال همواره دغدغه اصلی بسیاری از صنایع بوده است؛ اما متاسفانه بازار کنونی کشورمان مملو از کالاهای بی‌کیفیت شده و همین امر تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی را به موضوعی حیاتی و ضروری برای متقاضیان تبدیل می‌کند.
آگاهی از تکنیک‌های تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی باعث می‌شود تا صنایع و افراد از تولید محصولات بی‌کیفیت جلوگیری کرده و اعتبار حرفه‌ای خود در بازار را نیز حفظ کنند. در این صفحه قصد داریم تا با یک بررسی دقیق، روش‌های تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی را معرفی کنیم.
چرا تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی اهمیت بالایی دارد؟
استفاده از پیگمنت‌های تقلبی در صنایعی مانند خودروسازی، رنگ‌های صنعتی و رزین‌ها می‌تواند منجر به عدم یکنواختی فام، کاهش شدید مقاومت در برابر نور خورشید و تخریب زود هنگام محصول نهایی شود. این موضوع هزینه‌های گزافی را بابت مرجوعی کالا از سمت مشتریان و توقف‌های مکرر خط تولید به صنعتگران تحمیل می‌کند که جبران آن بسیار دشوار و زمان‌بر خواهد بود.
علاوه بر مسائل اقتصادی، در صنایعی که با سلامت انسان سروکار دارند مانند بستهبندی مواد غذایی، نساجی و لوازم آرایشی، وجود فلزات سنگین و ناخالصی‌های سمی در رنگدانه‌های فیک خطرات جدی و مختلفی را ایجاد می‌کند.
از این رو، بررسی دقیق روش‌های تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی و آنالیزهای شیمیایی برای اطمینان از عدم وجود مواد مضر و رعایت الزامات بهداشتی در محصولات تولیدی بسیار مهم می‌باشد.
معرفی بهترین روش‌ها برای تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی
تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی با استفاده از روش‌های متنوع و گوناگونی قابل انجام است که برخی از این ترفندهای با به‌کارگیری تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی ممکن می‌شود و برخی دیگر هم با انجام آزمون‌های مقایسه‌ای ساده در محیط کارگاه قابل انجام می‌باشند.
به عنوان مثال بررسی لیبل محصول یکی از شاخص‌های کلیدی برای تشخیص رنگدانه اصلی است که نشان می‌دهد پیگمنت تا چه حد خالص می‌باشد. در ادامه قصد داریم کاربردی‌ترین روش‌های تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی را معرفی کنیم.
✅ بررسی قدرت رنگ‌دهی (Tinting Strength)
قدرت رنگ‌دهی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های کیفی رنگدانهها است که نشان می‌دهد یک مقدار مشخص از پودر رنگدانه تا چه حد می‌تواند یک پایه سفید مثل تیتانیوم دی‌اکسید را رنگی کند. در نمونه‌های تقلبی معمولا از مواد پرکننده ارزان قیمت (Fillers) استفاده می‌شود. این مواد به شدت باعث کاهش قدرت رنگ‌دهی می‌شود و به این ترتیب افراد ناچار به استفاده از مقدار بیشتری رنگ خواهند بود.
نکات کلیدی برای انجام این تست عبارتند از:
🔸 مقایسه با نمونه استاندارد: رنگ را با نمونه مرجع بسنجید
🔸 بررسی حجم مصرف رنگ: مصرف بالا نشانه کیفیت پایین است
🔸 شفافیت و خلوص فام: کدری فام نشانه ناخالصی رنگدانه می‌باشد
🔸 تست راب اوت دستی: منظور کیفیت پخش رنگ روی سطح است
✅ تجزیه و تحلیل میزان پایداری حرارتی (Heat Resistance)
پایداری حرارتی به طور ویژه در صنایع پلاستیک، پلیمر و پوشش‌های کورهای که فرآیند تولید در دماهای بالا انجام می‌شود، اهمیت ویژه‌ای دارد و باید مورد توجه قرار بگیرد. رنگدانه‌های تقلبی یا گریدهای نامناسب در مواجهه با حرارت دستگاه‌های تزریق، اکسترودر یا کوره‌های پخت رنگ دچار تغییر فام شدید می‌شوند و یا می‌سوزند که این امر باعث سیاه شدن و ضایعات شدن محصول خواهد شد. در این شرایط، انجام تست‌های حرارتی دقیق می‌تواند مقاومت پیگمنت را در برابر شوک‌های دمایی مشخص کند.
✅ تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی با تست پخش‌شوندگی
یکی دیگر از روش‌های تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی، تست پخش‌شوندگی رنگدانه است. قابلیت پخش‌شوندگی یا دیسپرسیون (Dispersion) نشان می‌دهد که ذرات جامد پیگمنت چقدر راحت، سریع و یکنواخت در رزین، حلال یا محیط پایه باز می‌شوند.
رنگدانه‌های نامرغوب معمولا به دلیل آسیاب نامناسب یا عدم وجود پوشش‌های سطحی استاندارد، دچار کلوخه شدن می‌شوند و در محصول نهایی به شکل دانه‌دانه باقی می‌مانند. در جدول زیر مقایسه رفتار دیسپرسیون رنگدانه تقلبی و اصل را بررسی کرده‌ایم.
| رفتار دیسپرسیون | رنگدانه اصل (باکیفیت) | رنگدانه تقلبی (نامرغوب) |
| دانه‌بندی ذرات | ذرات میکرونیزه و یکنواخت | ذرات درشت و با ابعاد متغیر |
| سرعت آسیاب | سریع و آسان پخش می‌شود | نیاز به زمان آسیاب طولانی دارد |
| کیفیت سطح نهایی | سطحی صیقلی و براق می‌دهد | ایجاد زبری و دانه‌زدگی می‌کند |
| فشار پشت فیلتر | عبور راحت از مش فیلتر | گرفتگی سریع فیلتر دستگاه (Fpv بالا) |
مقاومت نوری و جوی (Lightfastness & Weathering)
مقاومت در برابر اشعه ماورای بنفش (UV) و شرایط جوی مخرب برای رنگدانه‌هایی که در نمای ساختمان، قطعات خودرو، مبلمان شهری و صنایع دریایی استفاده می‌شوند، بسیار حیاتی است. رنگدانه‌های تقلبی حتی اگر در ابتدا فام جذابی داشته باشند، پس از مدت کوتاهی قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید دچار رنگ‌پریدگی شدید یا گچی شدن می‌شوند.
استفاده از دستگاه‌های تست تسریع‌شده (مانند زنون) یا قرار دادن نمونه در محیط باز این ضعف بزرگ را آشکار خواهد کرد.
بررسی دانسیته و حجم توده (Density)
از دیگر روش‌های تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی می‌توان به تجزیه و تحلیل دانسیته و حجم توده رنگدانه اشاره کرد. وزن مخصوص و حجم ظاهری پودر رنگدانه می‌تواند سرنخ‌های بسیار خوبی درباره وجود مواد افزودنی غیرمجاز، نمک‌ها یا فیلرهای سنگین به شما بدهد.
معمولا سودجویان برای کاهش قیمت نهایی و افزایش وزن محصول از مواد معدنی ارزان و سنگین استفاده می‌کنند که باعث انحراف دانسیته از برگه اطلاعات فنی (TDS) اصلی می‌شود.
نکات مربوط به بررسی دانسیته رنگدانهها عبارتند از:
🔸 اندازه‌گیری وزن حجمی: وزن یک پیمانه مشخص را بگیرید
🔸 مقایسه حجم ظاهری: حجم کمتر نشانه سنگینی کاذب است
🔸 بررسی یکنواختی پودر: وجود ذرات ناهمگن را چک کنید
🔸 آزمون شناوری در حلال: رفتار ذرات در مایع را ببینید
🔸 تست خاکستر (Ash Content): درصد مواد معدنی را مشخص کنید
نیلگون رنگدانه؛ مرجعی معتبر در حوزه تولید رنگدانه‌های اصل و باکیفیت
تشخیص رنگدانه اصل از تقلبی، ضامن بقای تولید، کاهش هزینه‌های اضافی و ارتقا کیفیت نهایی محصولات است. ما در مجموعه نیلگون رنگدانه با سال‌ها سابقه موفق در تولید و عرضه طیف وسیعی از رنگدانه‌های صنعتی، پلیمری، آلی و… با ضمانت اصالت و کیفیت، همراه تولیدکنندگان ایرانی هستیم.
برای ثبت سفارش خرید و آشنایی با تمامی محصولات استاندارد نیلگون رنگدانه، با مشاورین تیم ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا رنگدانه‌های چینی همیشه بی‌کیفیت و تقلبی هستند؟
خیر، بسیاری از رنگدانه‌های چینی دارای کیفیت بالا و استانداردهای جهانی هستند؛ مهم اعتبار برند تولیدکننده و اصالت محصول خریداری شده است.
چگونه بفهمیم رنگدانه حاوی فلزات سنگین غیرمجاز است؟
تشخیص دقیق این موضوع تنها با آنالیزهای آزمایشگاهی پیشرفته مانند جذب اتمی امکان‌پذیر است تا درصد سرب یا کادمیوم مشخص شود.
چرا رنگدانه در پلاستیک دانه‌دانه می‌شود؟
این مشکل معمولا به دلیل کیفیت پایین رنگدانه (تقلبی بودن) و پخش‌شوندگی ضعیف آن در پلیمر رخ می‌دهد و این اتفاق در نهایت باعث ایجاد لک می‌شود.
